VITAMINE D OOK BELANGRIJK BIJ MS
Uit: MSweb, februari 2009
dr. Barbara M van Amerongen, afdeling moleculaire celbiologie en immunologie, VUmc
Mensen met multiple sclerose (MS) hebben meer last van botontkalking (osteoporose) en dus meer kans op botbreuken. Vaker in de zon, extra vitamine D3 en een hoger vitamine D gehalte in het bloed verminderen het risico op botontkalking.
Voldoende vitamine D vermindert mogelijk ook het krijgen van MS en er komen steeds meer aanwijzingen dat het een remmende werking heeft op het beloop en de progressie van die ziekte, aldus dr. Barbara van Amerongen. Zij heeft zelf MS en bestudeert aan het Vrije Universiteit medisch centrum (VUmc) in Amsterdam de werking van vitamine D bij MS.
Als je MS hebt, kan het verstandig zijn dagelijks extra vitamine D3 en calcium in te nemen. Allereerst omdat extra vitamine D3 en calcium helpen het ontstaan van botontkalking (osteoporose) en botbreuken te voorkomen. Mensen met MS zijn vaak extra gevoelig voor botontkalking.
Waarschijnlijk deels door de MS zelf, en deels als gevolg ervan. Sommige mensen met MS velen bijvoorbeeld geen warmte en blijven liever uit de zon of zijn minder mobiel en zitten vaker binnen. Bovendien kunnen mensen met MS door hun beperking, de aanbeveling om veel te bewegen en zo botontkalking te voorkomen, niet altijd opvolgen. En mogelijk speelt ook het gebruik van ontstekingsremmende hormonen (corticosteroïden) een rol.
Uit steeds meer onderzoek blijkt dat zonlicht, extra vitamine D3 en een hoger vitamine D gehalte in het bloed ook een rol spelen bij het ontstaan van MS, bij het verminderen van het aantal MS aanvallen en het tegengaan van de invaliditeit.
Ook bij tal van andere ziektes lijkt een hoger vitamine D gehalte in het bloed het risico op het krijgen van die ziektes te verlagen. Om er een paar te noemen, tuberculose, psoriasis, chronische darmontstekingen, type-1 diabetes, hoge bloeddruk, hart- en vaatziekten, spierpijn (myopathie), borst-, prostaat-, darm- en vele andere kankers.
Tenslotte blijken mensen met een hoger vitamine D gehalte in het bloed langer te leven dan mensen met een lager gehalte.
Wat is vitamine D
Vitamine D is de verzamelnaam voor een aantal chemische stoffen. Eén daarvan is vitamine D3 (colecalciferol). Dit is de grondstof voor het hormoon 1,25-dihydroxyvitamine D (calcitriol). Dit is een belangrijk hormoon en heeft onder meer een ontstekingsremmende werking.
Vitamine D zorgt ook voor de hoeveelheid kalk in het lichaam, ofwel calcium. De concentratie van calcium in lichaamscellen is belangrijk voor het functioneren van die cellen. Voor het in stand houden van ons geraamte is bijvoorbeeld voldoende calcium en vitamine D3 nodig, onze botten bestaan immers voor een groot deel uit kalk. Maar vitamine D3 en calcium zijn ook van belang voor de werking van onze spieren, zenuwen, hersenen en van ons immuunsysteem. En dit maakt het waarschijnlijk, dat vitamine D3 ook een rol speelt bij MS.
Zonlicht, voeding en extra vitamine D3
Hoe zorg je er nu voor dat je voldoende vitamine D3 binnenkrijgt? Vitamine D3 komt amper in onze voeding voor. Alleen in vette vis, zoals wilde(!) zalm, haring, makreel en sardines zitten belangrijke hoeveelheden vitamine D3.
Zonlicht vormt vitamine D3 in de huid. Echter onze Nederlandse zon is in de zes wintermaanden, oktober tot april, niet krachtig genoeg om dat te doen. Dichter bij de evenaar is de zon het hele jaar wel krachtig genoeg. Dit zou de verklaring kunnen zijn voor het verschijnsel dat MS verder van de evenaar vaker voorkomt.
In de zes zomermaanden, april tot oktober, is zonlicht tussen 11.00 en 15.00 wel krachtig genoeg en hangt de vorming van vitamine D3 in de huid vooral samen met je gedrag. Hoe vaak en hoe lang je buiten komt, alsmede van de hoeveelheid huid die je blootstelt. Vaak in de zon vertoeven met weinig kleren aan, zorgt dus voor veel aanmaak.
Wacht 10 minuten met het aanbrengen van zonnebrandmiddelen. Deze houden de UV-B stralen van de zon tegen, en dragen bij aan het vitamine D tekort in de wereld. Trouwens het heeft geen zin om lang in de zon te zitten, na ongeveer twintig minuten wordt het teveel aan vitamine D3 weer afgebroken. Mensen, die het zonlicht liever mijden, kunnen ook buiten onder een boom in de schaduw gaan zitten, dan duur de vorming van vitamine D3 wel twee keer zo lang.
In de zomer is het vitamine D3 gehalte in het bloed het hoogst. In de maanden januari, februari en maart is het vitamine D gehalte in het bloed beduidend lager. In de winter heeft het lichaam meer vitamine D nodig dan het zonlicht kan aanmaken. Een tekort aan vitamine D kan het gevolg zijn. Om dit te voorkomen is het innemen van extra vitamine D3 aan te raden.
MS en vitamine D tekort
Uit een Canadees onderzoek bij kinderen met ‘een eerste aanval van mogelijk MS’ komt naar voren, dat de kinderen met een lager vitamine D gehalte in het bloed een grotere kans hadden op de diagnose MS, dan de kinderen met een hoger vitamine D gehalte in hun bloed.
Finse wetenschappers ontdekten dat het vitamine D gehalte in het bloed bij mensen met RRMS gedurende een actieve fase (de relaps) lager was dan tijdens een rustige periode (de remissie).
Australische en Nederlandse onderzoekers stelden bij minder mobiele mensen met MS een lager vitamine D gehalte in het bloed vast, dan bij de meer mobiele mensen met MS.
Aanbevelingen voor Mensen met MS
De Gezondheidsraad, een adviesorgaan van het Ministerie van Volksgezondheid, heeft haar aanbevelingen voor de dagelijks in te nemen hoeveelheden extra vitamine D3 in 2008 aangepast. Dit advies beperkt zich overigens tot sterke botten van verder gezonde Nederlanders.
vitamine D3
1: vitamine D uit zonlicht
De Gezondheidsraad beveelt aan om in de zes zomermaanden, april tot oktober, dagelijks minstens een kwartier, bij voorkeur tussen 11:00 en 15:00, in de buitenlucht te zijn met minimaal de handen en het gezicht onbedekt. Daarbij moet ervoor worden gewaakt dat de huid niet verbrandt. Overigens mensen met een vitamine D tekort verbranden veel sneller.
2: vitamine D uit de voeding
De Gezondheidsraad beveelt “gezonde voeding” aan, inclusief het gebruik van margarine, halvarine en bak- en braadproducten waaraan vitamine D3 is toegevoegd.
3: extra vitamine D
Enkele risicogroepen krijgen de aanbeveling van de Gezondheidsraad om in aanvulling op zonlicht en voeding 10 of 20 microgram extra vitamine D per dag in te nemen.
4: te veel vitamine D
De Gezondheidsraad stelt de maximaal veilige inname van extra vitamine D op 50 microgram per dag. Dit gegeven is echter niet ontleend aan nieuwe wetenschappelijke inzichten, maar aan een verouderd rapport.
vitamine D zelf test
Neem dagelijks 20 microgram extra vitamine D3 of doe de Vitamine D zelf test van het Vitamine Informatie Bureau om na te gaan hoeveel extra vitamine D3 je dagelijks zou moeten innemen om botontkalking en botbreuken te voorkomen.
Verwarrend is overigens dat de hoeveelheden vitamine D3 zowel in microgram als in IE per dag worden opgegeven. IE staat voor Internationale Eenheid. Omgerekend naar gewicht komen 40 IE overeen met 1 microgram (mcg of g) (een miljoenste gram) vitamine D3.
calcium
Er zijn er alleen beschermende effecten gevonden van vitamine D3 in combinatie met calcium. De Gezondheidsraad gaat er gemakshalve van uit dat er in ons dagelijkse voedsel genoeg calcium zit. Melk, yoghurt, kaas, volkoren brood, groene groentes (kool, prei, spinazie, broccoli), bonen, amandelen, vijgen en mineraalwater bevatten bijvoorbeeld calcium.
Neem voor calcium minimaal vier zuivelconsumpties per dag, dat is voldoende voor 1000-1200 mg calcium. Eet je minder zuivel, slik dan dagelijks 500 mg (of 1000 mg) extra calcium. Calcium kan het best verspreid over de maaltijden worden ingenomen, anders kan het verstopping geven. Calciumsupplementen met magnesium kunne66ccn de kans op verstopping verder verminderen.
vitamine D gehalte in het bloed
De Gezondheidsraad gaat er vanuit dat een vitamine D gehalte van het bloed van tenminste 30 of 50 nmol/L voldoende is om het risico op botontkalking en botbreuken bij anders gezonde mensen te voorkomen.
Vooruitlopend op het wetenschappelijk bewijs gaan vitamine D wetenschappers er echter al vanuit dat voor MS een vitamine D gehalte van het bloed van 100 – 150 nmol/L wenselijk is.
Het vitamine D gehalte in het bloed kan met een eenvoudig bloedonderzoek worden bepaald. Deze test kan je het best laten doen in januari, februari of maart, dan is het vitamine D gehalte in je bloed op het jaarlijkse diepte punt.
Voor een vitamine D gehalte van het bloed van 100 – 150 nmol/L lopen de aanbevelingen nog uiteen van 50 microgram (2000 IE) of 100 microgram (4000 IE) tot 150 microgram (6000IE) vitamine D3 per dag.
Teveel slikken is natuurlijk nooit goed. Het innemen van meer dan 50 microgram (2000 IE) vitamine D3 per dag dient bij voorkeur in overleg met een arts te geschieden.
*Dr. Barbara van Amerongen is tandarts. Zij heeft haar praktijk wegens MS moeten neerleggen. Sindsdien is zij verbonden aan de afdeling Orale Biochemie van het Academisch Centrum Tandheelkunde Amsterdam. Daarnaast houdt zij zich op de afdeling Moleculaire Celbiologie en Immunologie van het VUmc in Amsterdam bezig met onderzoek naar de rol van vitamine D in MS. De Stichting MS Research is een van de financiers van dit onderzoek.
Singapore, 22 februari 2009
Terms of Use
